محیط کشت بدون خاک- کوکوپیت در مقابل پیت ماس

مخلوط بدون خاک یا مخلوط آلی

محیط های کشت بدون خاک، مخلوط یا میکس هایی هستند که برای کشت و پرورش گیاهان مختلف نظیر گیاهان آپارتمانی، سبزیجات و محصولات گلخانه ای و ... استفاده می شود ولی به جای خاک یا بخش مواد معدنی آن، از مواد آلی نظیر کوکوپیت و پیت ماس استفاده می شود. 

 

استفاده از خاک برای کشت گیاهان دارای معایب زیر می باشد:

-آلوده بودن خاک سطحی به میکروارگانیسم های بیماری زا و متعاقب آن بیماری و نابودی گیاهان.

- نسبتاً سنگین و متراکم بودن خاک که می تواند به هوادهی و زهکشی ضعیف در مخلوط گلدان منجر شود.

بنابراین به مرور مخلوط هایی رواج پیدا کرد که عاری از خاک بودند و ترکیبات آن طوری تهیه شد که دارای خواص فیزیکی و شیمیایی مطلوب برای رشد و نگهدای گیاهان بودند.

خصوصیات مخلوط بدون خاک

مخلوط بدون خاک باید دارای خصوصیات مناسبی از نظر تراکم و تخلخل داشته باشند تا علاوه بر توانایی نگهداشتن گیاه، از هوادهی خوب و همچنین ظرفیت نگهداری آب مناسبی برخوردار باشند. pH مناسب و مواد مغذی کافی و عدم وجود نمک های اضافی و عوامل بیماری زای گیاهی از جمله خصوصیات مطلوب دیگر یک مخلوط بدون خاک می باشد.

اجزا مخلوط بدون خاک

همه مخلوط های بدون خاک که برای نگهداری گیاهان در گلدان استفاده می شوند حاوی یک ماده "پایه" می باشند معمولاً پیت ماس یا گاهی اوفات کوکوپیت  می باشد. این مواد یک محیط فیزیکی مناسب برای رشد ریشه فراهم می کنند اما از نظر محتوای مواد مغذی و فعالیت بیولوژیکی به نسبت خنثی یا بی اثر هستند. برای بهبود زهکشی ، تنظیم تراکم و یا تغییر ظرفیت نگهداری آب ، ممکن است مواد دیگری مانند پرلیت ، ورمیکولیت یا ماسه ساختمان سازی اضافه شود. برای تأمین مواد مغذی از کود استفاده می شود. در مخلوط های آلی معمولاً از کمپوست رسیده استفاده می شود تا مواد مغذی را با آهسته رهاسازی فراهم کنند و سبب کمک به شرایط فیزیکی و بیولوژیکی برای رشد گیاه شود.

کوکوپیت(Coconut Coir) چیست؟

کوکوپیت از الیاف نارگیل تشکیل شده است و در حقیقت محصول جانبی صنعت نارگیل می باشد. در گذشته این محصول جانبی،به عنوان  زباله در این صنعت محسوب می شد اما امروزه به عنوان یکی از اجزای محیط کشت گیاهان به ویژه در محیط های بدون خاک (Soilless) می توان از آن استفاده کرد. 

کوکوپیت معمولا در قالب های مکعبی شکل خشک شده یا بسته بندی های خیس شده و آماده به فروش می رسد. برای استفاده از قالب های خشک ضروری است  در آب خیسانده شوند. به دلیل دارا بودن نمک در آن، پیشنهاد می شود بعد از خیساندن شسته شوند تا نمک های آن خارج شود.

قالب های کوکوپیت قبل از خیساندن

قالب های کوکوپیت بعد از خیساندن

مقایسه پیت ماس ( Sphagnum Peat) و کوکوپیت

نتایج مطالعات نشان داده است:

-  رشد برخی گیاهان در پیت ماس بهتر از کوکوپیت می باشد که ممکن است به بیشتر بودن نسبت کربن به ازت در کوکوپیت و غیرمتحرک سازی ازت توسط میکروارگانیسم ها مربوط باشد.  

- در کوکوپیت ، مقدار پتاسیم بالا و مقدار کلسیم کم می باشد لذا باید افزدون کلسیم به ترکیبی که کوکوپیت زیادی دارد توجه کرد.

- pH کوکوپیت 6 می باشد.

-  کوکوپیت دارای غلظت بالایی از نمک ها می باشد که در صنعت نارگیل برای جداسازی الیاف از نمک های مختلف و ترکیبات فنلیک استفاده می شود لذا باید قبل از استفاده از کوکوپیت آن را شست . وجود این ترکیبات می تواند منجر به کاهش رشد گیاه یا حتی متوقف شدن رشد شود.

منابع:

https://digitalcommons.usu.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1000&context=cpl_hydroponics

https://www.uvm.edu/vtvegandberry/factsheets/pottingmix.html

https://extension.oregonstate.edu/news/coir-sustainable-alternative-peat-moss-garden

https://homeguides.sfgate.com/mix-coconut-coir-soil-38782.html