خاکبرگ

خاکبرگ چیست؟

 خاکبرگ ، برگ های درختانی می باشد که کمپوست یا پوسیده شده اند. برخلاف کمپوست های مرسوم که توسط فعالیت های باکتریایی و تولید گرما ایجاد می شوند خاکبرگ توسط فعالیت قارچ ها و در در دمای خنک تر و فرآیند آرام تر تولید می شود. خاکبرگ یک ماده افزودنی عالی است که می توان در حین شخم زدن به خاک افزود یا در کشت بدون شخم می توان خاکبرگ به ضخامت 5 سانتیمتر و به عنوان مالچ روی سطح خاک پاشید.

 خاکبرگ چه تفاوتی با سایر کمپوست ها دارد؟

برگ درختان نسبت به سایر مواد قابل کمپوست یا پوسیدن از مقدار کربن بیشتر و ازت کمتری برخوردار است. نسبت کربن به ازت در برگ درختان 60 به 1 می باشد. نسبت ایده آل کربن به ازت برای فعالیت باکتری های تجزیه کننده مواد آلی 24 به 1 است. به همین دلیل برگ درختان به روش مرسوم تجزیه نمی شود مگر اینکه یک ماده غنی از ازت به آن افزوده شود تا نسبت کربن به ازت کاهش یاید. نسبت زیاد کربن به ازت در برگ درختان سبب شده است که افزودن مستقیم برگ ها به خاک توسط شخم زدن توصیه نشود. در صورت انجام این کار، میکروارگانیسم های خاک از ازت خاک استفاده خواهند کرد تا برگ ها را تجزیه نمایند که متعاقب آن گیاه دچار کمبود ازت می شود.

با این حال، زمان کافی و رطوبت مناسبی که به قارچ های اختصاصی تجزیه کننده برگ ها داده می شود باعث تولید ماده عالی می شود که می توان به خاک افزود.

مزایای خاکبرگ برای گیاهان چیست؟

 خاکبرگ یک اصلاح کننده طبیعی خاک است که سبب :

- بهبود ظرفیت نگهداری خاک شده 

- ساختار خاک را بهبود داده که سبب افزایش جریان هوا و آب در خاک می شود

- محیط مناسبی برای میکرو و ماکروارگانیسم های خاک می شود

- تتحقیقات نشان داده است که خاکبرگ و سایر کمپوست ها باعث افزایش تولید محصول، بهبود سلامتی گیاه و حتی باعث افزایش مقاومت گیاه در مقابل بیماری ها شده است.

وقتی از خاکبرگ به عنوان مالچ استفاده شود سبب تعدیل دمای خاک و کاهش تبخیر رطوبت آن می شود.

از  برگ چه درختانی می توان خاکبرگ تهیه کرد؟

از کلیه برگ درختان اعم از پهن برگ ها و سوزنی برگ ها می توان خاکبرگ تهیه کرد.

برگ های برخی درختان نظیر بلوط، ممرز، راش و... با کمی کمک تحزیه شده و خاکبرگ عالی را تولید می کنند.

برگ های ضخیم درختانی نظیر چنار ، گردو و شاه بلوط به کندی تجزیه می شود لذا باید قبل از انباشتن، خرد کرد.

برگ های سوزنی برگ کاج ها نیز برای تجزیه شدن به دو تا سه سال زمان نیاز دارند. شاخ و برگ هایی که هرس پرچین یا حصار باقی می ماند بهتر استدر تهیه کمپوست استفاده شوند تا اینکه برای تولید خاکبرگ استفاده شوند.

خاکبرگ حاصل از سوزنی برگ ها اسیدی بوده و برای گیاهانی نظیر آزالیا ، کاملیا و  زغال اخته و... بهتر به عنوان مالچ استفاده شود. 

چه زمانی برای تهیه خاکبرگ کاربرد دارد؟

برای جمع آوری برگ درختان خزان کننده ، پاییز کاربرد دارد. اما برای درختان سوزنی برگ کاخ، ریزش برگ ها در تمام طول سال انجام می شود لذا باید به مرور برگ ها را جمع آوری و انباشته کرد.

چگونه خاکبرگ تولید کنیم؟

جمع آوری کنید، انباشته یا کپه کنید، مرطوب کنید. کپه کردن برگ ها موثر است اما نگهداری برگ ها در یک مخزن مشبک و سیمی بهتر می باشد. برگ ها باید مرطوب شوند (نه خیس) تا رطوبت کافی برای قارچ ها فراهم شود. 

قبل از اینکه کپه برگ ها را استفاده کنید بگذارید دو سال باقی بماند. البته قرآیند آماده سازی خاکبرگ را می توان با خرد کردن برگ ها قبل از انباشتن و زیر و رو کردن گاه به گاه برگ ها بعد از انباشتن تسریع کرد. زیر و رو کردن کپه برگ ها سبب افزایش اکسیژن رسانی می شود و به روند تجزیه کمک می کند. این کارها سبب سرعت بخشیدن و یکنواختی فرآیند آماده سازی خاکبرگ می شود. در این حالت خاکبرگ در حدود یک سال آماده خواهد شد.

از اضافه کردن برگ های خام و تازه به خاک اجتناب کنید زیرا به طور طبیعی در خاک یا روی آن سالم خواهند ماند.

روش کار:

- ابتدا به ضخامت 15 سانتیمتر برگ های خرد شده یا نشده را در یک محل بریزید

- سپس به ضخامت 5 سانتیمتر از پسماند گیاهی نظیر علف های هرز، کود سبز یا ضایعات سبزیجات یا میوه جات یا کود که ازت بیشتری دارند روی آن بریزید.  اگر پسماند گیاهی ندارید می توان از کمی مواد ازت دار نظیر پودر خون، کنجاله پنبه دانه یا پودر استخوان استفاده کنید.  

- می توانید مقداری از خاک محل یا خاک باغچه را بین لایه ها بریزید تا باکتری ها و قارچ های تجزیه کننده به آن اضافه شوند. 

- اگر هر سه هفته یکبار یا کمتر مواد را زیر و رو کنید تا فرآیند تجزیه تسریع شود.

یک گزینه دیگر در مقیاس خانگی این است که برگ ها داخل کیسه نایلونی ریخته و در آن را ببندید و روی بدنه کیسه سوراخ ایجاد نمایید. مرطوب کردن برگ ها فراموش نشود. سپس کیسه را به مدت دو سال در یک نقطه دور از چشم قرار دهید. 

اگر فضای بیشتری در اختیار دارید می توان با توری مرغی یک فضای محصور درست کرد و برگ ها را داخل آن ریخت و هر چند وقت یکبار برگها را مرطوب کرد. در این حالت نیز دو سال زمان برای تجزیه برگ ها نیاز است.

چگونه از خاکبرگ استفاده کنیم؟

از خاکبرگ با کیفیت خوب و پوسیده (بیش از دو سال) می توان به عنوان کمپوست کاشت بذر استفاده کرد و یا با شن و ماسه ، کمپوست باغی و خاک مرغوب مخلوط کرد تا به عنوان خاک گلدان استفاده شود.

از خاکبرگ با کیفیت پایین یا خاکبرگی که کمتر از دو سال از عمر آن می گذرد می توان به عنوان مالچ ، اصلاح کننده خاک یا پوشش زمستانی برای خاک سطحی استفاده کرد.

خاکبرگ ممکن است چه مشکلاتی داشته باشد؟

کپه خاکبرگ ممکن است به علف های هرز آلوده شود لذا باید با احتیاط استفاده شودو در مکان هایی که علف هرز سبب بروز مشکلاتی می شود استفاده نگردد.

برگ هایی که از خیابان جمع آوری می شود ممکن است آلوده به زباله های شهری باشند لذا باید قبل از انباشتن برگ ها، عمل جداسازی را انجام داد.

اگر کپه برگ ها به کندی در حال تجزیه شدن است سعی کنید با زیر و رو کردن آن، هوادهی را تسریع بخشیده و اگر خشک شده باشند سعی کنید برگ ها را خیس نمایید.  

منابع:

https://pepin.extension.wisc.edu/files/2017/08/170801-Leaf-Mold.pdf

https://extension.psu.edu/composting-leaves

https://www.rhs.org.uk/advice/profile?pid=478#nav-get-involved