هیدروپونیک در مقیاس کوچک- بخش اول
هیدروپونیک چیست؟
این پست در خصوص هیدروپونیک در مقیاس خانگی می باشد.
هیدروپونیک نوعی باغبانی بدون خاک است که می تواند هم در داخل خانه یا خارج از آن انه انجام شود. این روش، یک گزینه عالی برای افرادی است که فضای باغبانی کمی دارند یا فضایی برای آن ندارند ، یا اینکه می خواهند گیاهان و سبزیجات را در زمستان پرورش دهند.باغبانی هیدروپونیک راندمان موثری از نظر فضا دارد و نسبت به باغبانی در خاک به آب کمتری احتیاج است. رشد در آب باعث راحتی از مشکل علف های هرز می شود. با کمک نور مصنوعی ، می توان در تمام طول سال ، از روش هیدروپونیک بهره برد.
تقریباً هر چیزی را می توان به صورت هیدروپونیک پرورش داد. محصولاتی که دوره پرورشی کوتاهی دارند یا محصولاتی که میوه تولید نمی کنند مانند سبزیجات خوراکی ، گزینه های عالی برای تولید در داخل منزل و در زمستان هستند. در تابستان ، توت فرنگی ، گوجه فرنگی ، خیار و فلفل همگی گزینه های خوبی هستند. این موضوع برای تولیدکنندگان تجاری سبب شده است برای کشت این محصولات به جای خاک از روش هیدروپونیک استفاده نمایند.
اجزای اساسی سیستم های هیدروپونیک
1- سیستم یا بستر رشد
در طبقه بندی هایی که در روش هیدروپونیک وجود دارد ساده ترین سیستم روش به روش هیدروپونیک برای استفاده در خانه به نام "کشت در آب عمیق" یا Deep Water Culture می باشد.
به این صورت که گیاهان بالای یک مخزن آب آویزان بوده و ریشه ها در یک گلدان قرار می گیرند و از آنجا آب و مواد مغذی را جذب می نمایند.
این روش متداول ترین نوع سیستم هیدروپونیک برای افرادی است که در مقیاس کوچک اقدام به پرورش گیاهان در منزل خود می نمایند. برای آموزش در مدرسه نیز این روش کاربرد دارد.
در ضمن این روش حداقل هزینه را داشته و حفظ و توسعه آن ساده است.
می توان سیستم های هیدروپونیک کشت در آب عمیق پیش ساخته را خریداری کرد، اما ساخت آن نیز ارزان تر و مقرون به صرفه است.
برای این نوع سیستم ها ، ظرفی که برای نگهداری آب و گیاهان می تواند استفاده شود به سادگی یک سطل 20 لیتری یا یک سطل پلاستیکی باشد. هر نوع ظرفی که آب را در خود نگه دارد ، برای هیدروپونیک مفید خواهد بود ، به شرطی که تمیز باشد و از جنسی باشد که برای غذا بی خطر باشد یعنی از جنسی باشد که مواد شیمیایی مضر را به آب آزاد ننماید.
موارد زیر را هنگام انتخاب ظرف برای سیستم هیدروپونیک خود باید در نظر گرفت:
الف- اندازه
اندازه گیاهانی که برای پرورش انتخاب می شوند اندازه مخزن یا طرف آب را تعیین می کنند. به عنوان مثال ، اگر قصد پرورش یک گوجه فرنگی را به صورت هیدروپونیک دارید ، اندازه تاج (اندازه برگ و شاخه ها) گیاه گوجه فرنگی بالغ را باید در نظر گرفت و ظرفی تقریباً به همان اندازه باید انتخاب کرد.
اگر می خواهید چندین گیاه را در یک ظرف مانند چندین سر کاهو پرورش دهید ، ظرف پهن تری نیاز است.
ب- دریچه یا وسیله شناورسازی
مخزن یا ظرف در سیستم هیدروپونیک، آب و مواد مغذی را در خود نگه می دارد ، اما برای نگهداری گیاه نیازبه وسایل دیگری به عنوان تکیه گاه یا نگهدارنده گیاه می باشد.
وقتی که از یک سطل استفاده می شود ، متداول ترین ساختار نگهدارنده گیاهان درب سطل بوده از دارای سوراخ هایی است که از میان آنها گیاهان عبور داده می شود.
اگر درپوش مناسب ندارید ، یک روش معمول دیگر استفاده از صفحه های پلی استایرن (ورق های یونولیت) است. ورق های یونولیت را می توان هم بالای ظرف قرار دهید یا آنها را مستقیماً روی آب شناور کرد.
اگر می خواهید این ورق ها را به طور مستقیم روی آب شناور کنید ، بهتر است از قیم (مانند لوله های پی وی سی) برای نگه داشتن این ورق های یوتولیت استفاده کرد تا با سنگین شدن گیاهان مشکلی رخ ندهد.
ج- هزینه ، زیبایی و کارایی فضا
اگر دوست دارید سیستم هیدروپونیک بیشتر از یک سطل جذاب و زیبا به نظر برسد ، یک راه حل آسان ساخت قاب در اطراف آن مانند جدول چوبی است.
اگر قرار است به طور همزمان از چندین مخزن یا ظرف آب استفاده کنید ، می توان از قفسه ها قابل تنظیم استفاده کرده و در هر قفسه ، طرف های پلاستیکی یا سطل را قرار دارد تا راندمان استفاده از فضا بیشتر شود.
این مواردی اضافی ضروری نبوده و هزینه را افزایش می دهند ، اما سیستم هیدروپونیک زیباتر و بهتر نمایند.
تصویر 1- مخزن آب و درپوش روی مخزن در سیستم کشت در آب عمیق
2- گلدان ها و مواد بستر
یکی از اجزای اصلی درسیستم هیدروپونیک ، ساختار پشتیبانی و نگهدارنده گیاهان است.
رایج ترین سیستم برای هیدروپونیک خانگی، دربرگیرنده گلدان های ویژه و ماده بستر است.
منظور از گلدان ویژه، گلدانی است که بدنه آن دارای سوراخ ها و شکاف هایی است که سبب می شود ریشه ها به محلول غذایی زیر آن دسترسی داشته باشند.
گلدان ویژه فقط باید تا حدی در آب غوطه ور شود تا ریشه گیاه در حال رشد بتواند اکسیژن دریافت کند. این گلدان ها در اندازه ها و شکل های مختلف متناسب با طیف متنوعی از سیستم های هیدروپونیک موجود هستند.
در گلدان های ویژه، به جای خاک از مواد بستری همانند سنگ پوکه، پرلیت، کوکوپیت، سنگریزه، پومیس و ... استفاده می شود.
مزایا و معایب هر یک از ماده های بستر در جدول زیر ذکر شده است. مهم نیست که کدام بستر را انتخاب می کنید اما باید قبل از انتقال نشا به گلدان آن را به مدت 24 ساعت در آب خیس کنید. این امر به از بین بردن آلودگی و ضایعات موجود در ماه بستر کمک می کند و در بعضی موارد می تواند ضایعاتی را که می توانند بر روی PH سیستم تأثیر بگذارندرا از بین ببرد.
در صورت استفاده مجدد از ماده بستر ، قبل از کاشت مجدد حتماً آنرا تمیز کرده و ضد عفونی کنید تا از تجمع پاتوژن ها جلوگیری شود.
حدول 1- مواد بستر و مزایا و معایب آنها
ماده بستر معرفی مزایا معایب پشم سنگ محبوب ترین محیط کشت؛ سنگ و گچ فوق العاده حرارت دیده که به الیاف تبدیل و مانند پشم در هم تنیده شده است تنوع شکل و اندازه عدم قابلیت تجزیه در طبیعت اکسیژن را به خوبی حفظ می کند می تواند پوست ، چشم ها و ریه ها را تحریک کند فضاهای منافذدارای اندازه خوبی برای رشد ریشه هستند قلیایی می باشد - می تواند بر PH تأثیر بگذارد کوکوپیت محصول جانبی پوسته نارگیل نگهدارنده خوب آب -مانع از دست دادن آب توسط ریشه می شود متغیر بودن محصول سازکار با طبیعت برخی از محصولات کوکوپیت باید قبل از استفاده خیسانده شوند قابلیت چندبار استفاده داشتن ساختار طبیعی مستعد آلوده شدن به حشرات و پاتوژن ها پوکه (سنگ پوکه) سنگریزه های سفالی منبسط سبک وزن به اندازه سنگ مرمر فضاهای بزرگتر بین سنگریزه ها: جریان هوا بیشتر و سهولت رشد ریشه ظرفیت نگهداری آب محدود (فقط زمانی مشکل محسوب می شود که بگذارید سطح آب پایین بیاید یا آب دادن ا فراموش کرده باشید) قابلیت استفاده مجدد گرانتر از سایر مواد بستر سهولت کار با آن و تمیز کردن آسان پرلیت سنگ معدنی که در کوره حرارت دیده و پف یا منبسط شده است حفط مناسب اکسیژن منبع تجدید ناپذیر قابلیت چندبار استفاده دارای ذرات کوچک بوده که بیشتر در مستعد انسداد هستند - می توانند باعث تجمع جلبک ها و بیوفیلم ها (زیست لایه) شوند ارزان می تواند برای ماهی ها مضر باشد - در اکوپونیک استفاده نکنید می تواند خیلی سبک باشد و باعث شناور شدن آن شود پومیس سنگ آتشفشانی متخلخل در اندازه های مختلف موجود است اندازه های بزرگتر امکان جریان بیشتر هوا را فراهم می کند یافتن پومیسی که تحت فرآیند شیمیایی فرآوری نشده باشد دشوار است سبک وزن محصول متغیر: لبه های تیز گاهی اوقات باعث آسیب به ریشه گیاهان می شود بدون نیاز به حرارت دادن زیاد- ممکن است از برخی دیگر از گزینه های مبتنی بر سنگ پایدارتر باشد می تواند خیلی سبک باشد و باعث شناور شدن آن شود ماسه سنگهای کوچک از منابع مختلف ارزان سنگین زه کشی خوب می تواند بر PH اثر داشته باشد سهولت کار با آن و تمیز کردن آسان دارای ذرات کوچک بوده که بیشتر در مستعد انسداد هستند - می توانند باعث تجمع جلبک ها و بیوفیلم ها (زیست لایه) شوند
سیستم گلدان ویژه باید به نوعی نگهداری شود. آسان ترین راه برای این کار این است که در بالای ظرف یا مخزن آب سوراخ هایی به اندازه گلدان ایجاد کرد. این سوراخ باید به اندازه کافی بزرگ باشد تا بتواند اکثر گلدان را از طریق آن جا دهد ، و از طرفی به اندازه کافی کوچک باشد که لبه گلدان روی آن قرار بگیرد.
اگر ظرف شما درپوش ندارد ، می توانید از یک ورقه بونولیت یا یک سبد لبه دار استفاده کنید. هنگام استفاده از یونولیت ، افزودن لوله های پی وی سی به ظرف سبب می شود ورقه از زیر نگه داشته شود. به این ترتیب می توان ورقه را کمی بالاتر از سطح آب بالا برد ، که با شروع رشد ریشه گیاه اهمیت پیدا می کند.
پایان بخش اول
منابع:
https://extension.umn.edu/how/small-scale-hydroponics
