شرایط کاشت بذر کاکتوس و ساکولنت ها

در کاشت بذر هر گونه گیاهی ، هدف این است که بتوان بذر را "فعال کرده" یا دوباره شرایطی را ایجاد کرد که در طبیعت، این شرایط باعث می شود بذر باز شده، ریشه و جوانه بزند. مطمئناً کار ساده ای نیست زیرا گیاهان از محیط های کاملاً متفاوت آورده می شوند و با در نظر گرفتن این حقیقت که ساکولنت ها به دلیل ماهیت خود، نیازمند شرایط محیطی مخصوص به خود و مطلوب می باشند.

مراحل کاشت بذر کاکتوس را می توان به 6 مرحله تقسیم کرد:

قسمت 1 - شرایط محیطی

به منظور جوانه زنی ، بذرها به شرایط ویژه ای از رطوبت ، دما ، هوادهی ، خاک ، مدت زمان و شدت نور و سن بلوغ نیاز است: یک لیست طولانی از پارامترهایی که باید کنترل شود. در زیر در خصوص هر یک توضیحاتی داده می شود:

- رطوبت: باید نزدیک 100٪ حفظ شود.

- دما: باید حداقل بین 18-20 درجه سانتیگراد (در شب) و حداکثر 25-26 درجه سانتیگراد (در روز) نگه داشته شود. دمای دلتای ثابت روز / شب بسیار مهم است.

- تهوبه: بهتر است که محیط محدود و محصور شده و توده های هوا درجریان نباشد.

- مدت زمان روشنایی و شدت نور: به مدت بین 13 تا 16 ساعت با شدت نور بین 8000 تا 15000 لوکس نیاز است. اگر نور طبیعی (مستقیم نباشد) استفاده می شود بهتر است ، اما به جای آن می توان از نور مصنوعی استفاده کرد.

- سن بذر: مطالعات نشان داده است که جوانه زنی بذرها به جز موارد استثنایی ،رابطه معکوسی با سن آن دارد. در نتیجه ، بذر جمع آوری شده از 5 سال پیش ، بسیار کمتر از بذر 2 سال، احتمال زنده بودن داشته و جوانه خواهد زد.

با ایجاد این شرایط ، کاشت بذر در هر زمان از سال امکان پذیر است. با این حال ، به دلیل ایتکه دیر یا زود باید گیاهان را به محیط طبیعی عادت داد لذا بهتر است که کاشت بذر درمحدوده زمانی که دانه ها در طبیعت جوانه می زنند انجام شود: اگر پراپگیتور (propagator) ، موجود باشد بین اسفند و فروردین می توان بذر را کاشت ، اگر در گلخانه قرار است کاشت بذر انجام شود تا از گرما و نور طبیعی استفاده گردد، بین ماه اردیبهشت و خرداد زمان مناسبی است. 

برای اطلاعات بیشتر در خصوص شرایط کاشت بذر گونه های مختلف ساکولنت ها به لینک زیر مراجعه شود:

http://www.seedscactus.com/data/other/Table%20of%20sowing.pdf

قسمت 2 - خاک

ما در قبل گفته شد که برای تشویق جوانه زنی بذرها باید رطوبت را بسیار بالا و نزدیک به 100٪ نگه داشت. با این حال ، رطوبت بسیار بالا ، برای بروز پوسیدگی و کپک به ویژه در خاک های غنی از مواد آلی مانند هوموس و بقایای گیاهی مطلوب می باشد. با اتخاذ یک سری اقدامات می توان خطر کپک زدگی را کاهش داد. به عنوان مثال ، می توان به اصطلاح پاستوریزه کردن خاک (یا ضد عفونی) را انجام داد: می توان یک پودر ضد عفونی کننده خاص و سازگار با رشد گیاهان به خاک اضافه کرد. روش های دیگر ، سنی تر بوده اما به همان اندازه مؤثر است همانند ریختن آبی که به تازگی جوش آمده است یا اینکه خاک را در داخل فر و در دمای 70-80 درجه سانتیگراد (نه بیشتر) در حدود یک ساعت قرار داد. همچنین وسایلی را که برای کاشت استفاده می شود را باید ضد عفونی کرد نظیر گلدان ها ، سینی ها و غیره، که اینکار با هیپوکلریت سدیم (وایتکس) و سپس شستشوی کامل آنها انجام می گیرد.

ترکیب خاک

در مورد ترکیب مؤثر خاک ، گزینه ها و نظرات زیادی وجود دارد ، همگی به یک اندازه معتبر هستند. هدف نهایی این است که خاکی با خصوصیات زیر تهیه شود:

- کمی اسیدی (pH 6.5)  

- نه چندان غنی از مواد مغذی 

-بسیار نفوذ پذیر برای هوا و آب 

- یک ساختمان و بافت ریز

برخی ممکن است ترکیب خاک کاکتوس را همراه با یک ماده دیگر همانند پرلیت ، شن ، ماسه سنگ ، سنگ گرانیت یا ورمیکولیت پیشنهاد کنند که تا حد امکان زه کشی خوبی فراهم شود.  اگر هم خاک کاکتوس در دسترس نبودمی توان از خاک معمولی که برای گیاهان آپارتمانی بکار می رود استفاده کرد ، اما خاک کاکتوس را ترجیح می دهند. برخی دیگر  ترکیب نسبت مساوی از پیت ماس،ماسه رودخانه درشت و ورمیکولیت را بهترین ترکیب معرفی کرده اند. 

برخی اعتقاد دارند ماده آلی برای در جوانه زنی بذر تاثیری ندارد اما برای تسریع رشد مقداری ماده آلی به خاک اضافه می کنند. لذا ترکیبی که برای کاشت بذر استفاده می کنند شامل 40 درصد پومیس یا سنگ گرانیت، 30 درصد خاک کاکتوس یا خاک معمولی، 20 درصد پرلیت و 10 درصد ورمیکولیت می باشد. 

قسمت 3- عملیات تحریک و بیدار کردن بذر 

کارهایی را می توان برای فعال سازی و تحریک جوانه زنی بذرها انجام داد تا سبب شکسته شدن خواب بذرها شد که به طور طبیعی برای محافظت از خود انجام می دهند. فقط چند گونه از ساکولنت ها به این مرحله نیاز دارند. در این قسمت در مورد سرمادهی ، اصلاح و اسیدی شدن صحبت خواهد شد.

سرمادهی (Stratification)

در طبیعت ، دانه ها از میوه های گیاهان و در پایان تابستان تولید می شوند و به طور معمول در پاییز آنها به زمین می افتند و تا بهار بعد در آنجا مانده و کل این مدت را در سرما می گذرانند. با استفاده از این فرآیند ، قرار است شرایط زمستانی و سرمادهی برای بذر فراهم شود: می توان آنها را بعد از مرطوب کردن در دمای 1 تا 4 درجه سانتیگراد در یخچال قرار داد و قبل از کاشت ، حدود دو ماه در آنجا نگهداری کرد.

خراش دادن (Scarification)

در این روش سعی می شود دیواره بیرونی بذر را نرم شده به طوری که رطوبت راحت تر از آن عبور کند تا جوانه زنی انجام گیرد. بذرهایی با پوشش سخت به مدت دو روز در آب داغ یا سرکه قرار داده می شوند ، یا با یک سوزن ، سوهان ناخن یا کاغذ سمباده خراش داده می شوند. خراش یا برش باید در نقطه‌ای از ناف بذر  (Hilum)  تا جایی که جنین یا رویان را کمی کشف شود انجام می گیرد.

اسیدی شدن (Acidification)

گاهی اوقات خواب بذر را توسط اسیدهای طبیعی می توان قطع کرد: یکی از روشهای بسیار پرکاربرد برای خنثی کردن مهار کننده های شیمیایی ، اسپری آب اسیدی شده با آب لیمو و سپس خشک شدن آن پس از چند دقیقه است.

قسمت 4- کاشت بذر

خاک را در گلدان ضدعفونی شده ریخته و بر روی آن، 5 میلیمتر ماسه شسته شده ریخته می شود. 

بذرهای کوچک و بسیار کوچک (ابعاد کمتر از 1 میلی متر): 

دانه ها را روی سطح ماسه قرار داده و آب اسپری شود(ترجیحا تقطیر). پوشاندن بذرها با خاک بیشتر ضروتی ندارد.

بذرهای متوسط ​​(ابعاد بین 1 تا 3 میلی متر): 

دانه ها را روی سطح ماسه قرار داده و با حدود 1 میلی متر ماسه پوشانده شود، سپس آب اسپری شود. نکته مهم این است که دانه ها با یک لایه نازک شن پوشیده شده باشند نه خاک.

بذرهای بزرگ (ابعاد بیش از 3 میلی متر) :

دانه ها را روی سطح ماسه قرار داده و آنها را به آرامی فشار داده و با یک لایه ماسه برابر با ضخامت آنها پوشانده شود، سپس آب را اسپری شود.

بذور باریک یا بلند:

این دانه ها را باید به خاک طوری چسباند که ناف بذر به سمت پایین باشدو قرار دادن  لبه فوقانی در بالای لایه آخر خاک اطمینان حاصل شود. سپس با 3-4 میلی متر ماسه را پوشانده شود.

پس از انجام کلیه عملیاتی در بالا اشاره شد لازم است بلافاصله به اولین خیس کردن اقدام گردد. یادآوری این نکته ضروری است که کلیه دفعات خیس کردن باید از پایین انجام شود و رطوبت از طریق سوراخ های کف گلدان و  براساس خاصیت مویینگی، از طربق موادبستر به سمت بالا حرکت می کند. بنابراین لازم است که گلدان داخل یک سینی قرار داده شود (که قبلاً با جوشیدن استریل شده بود)و آب ولرم  و یک قارچ کش سیستماتیک پر شود. بعد از چند دقیقه رطوبت در گلدان پدیدار می شود. برای دو ماه اول باید اطمینان حاصل کرد که در سینی همیشه آب باقی مانده و سطح گلدان ها مرطوب است. هرگز از بالا گلدان خیس نشود. در واقع ، باید مراقب بود تا از بازگشت هرگونه قطرات ناشی از میعان که ممکن است در بالای پرایگریتور ایجاد شود ، جلوگیری شود.

توجه: خشک شدن کامل بستر باعث توقف فوری جوانه زنی خواهد شد ، در حالی که خبس بودن بیش از حد، خطر پوسیدگی را افزایش می دهد.

گلدان ها باید در دمای مشخص شده که در "قسمت 1" اشاره شد حفظ شوند. برای کنترل دمای مناسب، یک دماسنج حداکثر و حداقل می تواند بسیار مفید باشد. 

اگر همه چیز به درستی انجام شده باشد، جوانه زنی باید پس از 3-4 روز برای گونه های سریعتر (به عنوان مثال ، Astrophytum ، Stapelia) یا بعد از 10-12 روز برای سایر گونه ها آغاز شود. برخی گونه ها مانند Opuntia یا نوعی از Mesembryanthemum کاملاً غیرقابل پیش بینی هستند و می توانند بعد از یک هفته و همچنین بعد از یک سال جوانه بزنند. اما اگر بعد از یک ماه هیچ نشانه ای از زنده بودن را نشان ندادند لازم است خاک را به مدت یک هفته خشک نگه داشت سپس گلدان ها را در سرما دهی قرار داد و مراحل بالا را دوباره تکرار کرد.

قسمت 5 - نگهداری از جوانه ها

مانند همه موجودات زنده ، اولین اثر در محیط طبیعی بسیار حساس است. جوانه های تازه ایجاد شده ضعیف هستند و به راحتی می توانند تحت تأثیر شرایط نامناسب قرار گیرند. در این مرحله مهم است که فرد مراقب به یک سری نکات مفید برای از حذف (یا حداقل کاهش) موارد اتلاف جوانه ها توجه بیشتری نماید.

هوادهی: چند روز پس از تولد جوانه، به آرامی و به تدریج هوادهی افزایش یابد ، با این حال ازایجاد کوران خودداری شود.

رطوبت: رطوبت به تدریج کاهش یابد. اگر رطوبت مطلوب در شرایط جوانه زنی بذرها، نزدیک به 100٪ بود ، در این مرحله نباید آن را تا بیش از 60-50٪ محدود کرد.

نور: هیچ قانون ثابتی وجود ندارد ، اما مشاهده جوانه ها کمک خواهد کرد تا درک شود آیا روشنایی مناسب است یا خیر. اگر رنگ گیاه به رنگ صورتی یا قرمز تمایل داشته باشد ، احتمالاً روشنایی آن زیاد است ، در حالی که اگر به رنگ سفید یا رنگ زرد یا رنگ سبز کمرنگ متمایل باشد نور کم است. در این شرایط جوانه تمایل به کشش و چرخش (کمرنگ شدن) دارد.

مرطوب کردن: مرطوب کردن (ترجیحا با آب مقطر و استریل شده) به طور انحصاری از پایین باید ادامه یابد. در طول یک ماه ، می توان از یک قارچ کش سیستمیک در محلول آب استفاده کرد. هنگامی که گیاهان حداقل 5 تا 4 ماه سن داشته باشند می توان از بالا شروع به اسپری آب کرد.

اقدامات پیشگیرانه و درمانی: بعد از پایان 4 تا 5 ماه اول زندگی ، مطلوب است برخی  اقدامات پیشگیری از پوسیدگی و آفاتی که ممکن است به گیاهان جوان حمله کند صورت پذیرد. محصولات خاصی برای مقابله با پوسیدگی یقه ، کپک خاکستری ، حشرات یا لارو آنها  وجود دارد.

کوددهی: به روش مشابه ، بعد از پایان  4 تا 5 ماه اول،  کوددهی به صورت ملایم شروع خواهد شد که مکمل مواد مغذی است که بطور طبیعی در بذر و خاک موجود بوده و  به وفور از آن استفاده و جذب می کرد. کودهای مختلفی در بازار موجود است اما باید توجه زیادی به غلظت آن شود. در این مرحله باید از یک سوم غلظت پیشنهادی بر روی برچسب کود استفاده کرد زیرا مقدار زیاد کود باعث اسیدی شدن خاک  شده و پوسیدگی طوقه گیاه را آسان تر می کند. در این مرحله می توان از کوددر هر 15 روز یکبار استفاده کرد. بتدریج که گیاهان بزرگتر می شود ، می توان از نصف غلظت پیشنهاد در برچسب کود استفاده کرد و هر 20-30 روز یک بار یه گیاه داد.

قسمت 6 - زمستان اول

 باید دقت کرد که گیاهان قبل از فرا رسیدن اولین  فصل زمستان عمر کوتاه خود ، دچار تنش و استرس زیادی نشوند. در طبیعت ، بیشتر ساکولنت ها به استراحت رویشی وارد می شوند و در این مرحله لازم است که گیاهان به چرخه فصلی طبیعی عادت کنند. در پاییز باید به تدریج خیس کردن را کاهش داده تا در طی 2-3 ماه سخت تربه طور کامل آبیاری انجام نگیرد، بجز برخی از پاشش های پراکنده (که باید در گرمای روز انجام شود) آن هم در زمانی که چین و چروک بیش از حد یا از بین رفتن فشار بافتی رخ دهد. رطوبت محیط باید بسیار کم باشد (نباید از 20 تا 30 درصد تجاوز کند) و درجه حرارت باید بیشتر از 12-14 درجه سانتیگراد حفظ شود ، هر دو این عوامل برای بقای جوانه بسیار مهم هستند. همچنین لازم است که آنها در یک محل  روشن و با تهویه کافی قرار داشته باشند.

منابع:

http://pereskiopsis.com/growing-cacti-from-seed/

https://unusualseeds.net/how-to-grow-astrophytum-from-seeds/

http://seedscactus.com/en/content/26-sowing

https://www.choicecactus.com.au/growing-cactus-from-seed